کنهها Ticks
کنهها از بزرگ‌ترین گروه‌های بندپایان می‌باشند که به فراوانی در طبیعت مشاهده می‌شوند. کنهها به همراه رتیل، مایت و عنکبوت‌ها در رده آراکنیده قرار می‌گیرند درواقع کنه جزء حشرات محسوب نمی‌شود با توجه به ساختار ویژه بدن آن‌ها که شامل دو قسمت اصلی سر و سینه باهم و شکم به‌راحتی از حشرات قابل‌تشخیص هستند اما یکی دیگر از مهم‌ترین مشخصات کنهها، رتیل، مایت و عنکبوت‌ها داشتن چهار جفت‌پاست که این مشخصه به‌راحتی آن‌ها را از حشرات که دارای سه جفت‌پا هستند متمایز می‌کند.کنهها یا Ixodoideaدارای سه خانواده ایکسودیده (کنه سخت)، آرگازیده (کنه نرم) و نوتالیلیده می‌باشند
سیکل زندگی:
کنهها به‌صورت طبیعی در چمن‌زارها، بوته‌ها و … زندگی می‌کنند و با توجه به گونه کنه از میزبان ترجیحی خود که بیشتر شامل دام و سگ می‌باشد تغذیه می‌کنند و به‌صورت اتفاقی و در صورت مجاورت با این حیوانات ممکن است از انسان نیز خون‌خواری کنند. کنهها دارای دگردیسی کامل هستند آن‌ها در زندگی خود چهار مرحله تخم، لارو، نمف و کنه بالغ را می‌گذرانند.
تخم: اولین مرحله زندگی کنه می‌باشد چرخه زندگی یک کنه به‌طورکلی یک سال طول می‌کشد اما ممکن است بسته به شرایط آب و هوایی متفاوت باشد کنه ماده می‌تواند تقریباً ۳۰۰۰ تخم در زیر یک برگ یا در حاشیه درختان و بوته‌های خاص تخم بگذارد. این تخم‌ها در صورت وجود شرایط مناسب تفریخ و لارو ۶ پا از آن خارج می‌شود.
لارو: مرحله دوم از سیکل زندگی کنهها می‌باشد لارو کنه برخلاف نمف و کنه بالغ ۶ پا دارد و تنها شباهت کنهها ازنظر تعداد پا با حشرات در مرحله لاروی می‌باشد. هنگامی‌که تخم کنه به لارو تبدیل می‌شود، بیشترین مشکل را در اواخر تابستان تا اواسط پاییز خواهد داشت. با توجه به اینکه لاروها خون‌خوار می‌کنند ازاین‌رو به جست‌وجو میزبان می‌پردازند لارو کنهها به‌قدری کوچک هستند که غالباً دیده نمی‌شوند و در اثر وزش باد نیز قابل حرکت هستند. به همین دلیل لارو کنه در اواخر تابستان تا اواسط پاییز به‌عنوان مهم‌ترین مشکل شناخته می‌شود و ممکن است از میزبان‌های مختلف ازجمله انسان خون‌خواری کند.
نمف: مرحله بعدی چرخه زندگی نمف ها هستند که از اواخر پاییز تا اوایل بهار شیوع دارند. نمف ها دارای ۴ جفت‌پا هستند و ازنظر شکل ظاهری به کنه بالغ شباهت زیادی دارند و برحسب جنس کنه (سخت یا نرم بودن) تعداد مراحل نمفی در کنهها متفاوت است
کنه بالغ: کنه‌های بالغ بندپایان هشت‌پا کوچکی هستند که دارای ضمایم دهانی پیشرفته می‌باشند در هنگام خون‌خواری کنه، ضمایم دهانی خود را وارد پوست میزبان می‌کند. در طی این فرآیند آن‌ها بزاق را تزریق می‌کنند که حاوی مواد شیمیایی است که باعث واکنش‌های آلرژیک در انسان می‌شود. مکانیسم ضمایم دهانی کنه به‌گونه‌ای است که بعد از وارد شدن به بدن میزبان کندن آن‌ها بسیار سخت خواهد بود و در صورت جدا کردن کنه از روی پوست میزبان قسمت‌های از ضمایم دهانی در بدن میزبان باقی می‌مانند و منجر به عفونت‌های ثانویه می‌شود. ازاین‌رو درصورتی‌که روی پوست انسان، کنه در حال خون‌خواری مشاهده کردید به‌هیچ‌عنوان بدن مشورت گرفتن از یک فرد متخصص حشره‌شناسی سعی در جدا کردن کنه از روی میزبان نکنید.
کنهها دارای جنس‌ها و گونه‌های متعددی هستند و در تمام دنیا پراکنده هستند. طبق آخرین تقسیم‌بندی‌ها کنهها دارای ۱۹ جنس از خانواده‌های مختلف شامل ۱۳ جنس از خانواده کنه‌های سخت، ۵ جنس از خانواده کنه‌های نرم و ۱ جنس از خانواده کنه حد واسط نوتالیلیده می‌باشند
کنه‌های نرم خانواده آرگازیده
سیکل زندگی این کنهها شامل تخم، لارو، چندین مرحله نمفی و بالغ است. با چند استثنا خون‌خواری بیشتر گونه‌های کنه نرم سریع (سی دقیقه یا کمتر از یک ساعت) می‌باشد. مراحل نابالغ در هر سن تنها یک‌بار خون‌خواری می‌کنند. اما بالغ‌ها چندین بار خون‌خواری می‌کنند کنه ماده بعد از هر مرحله خون‌خواری یک دسته تخم و کنه نر مقداری اسپرم تولید می‌کند. تعداد مراحل نمفی (دو و معمولاً سه یا چهار مرحله) بسته به گونه کنه دارد ولی در میان افراد یک‌گونه تنوع نیز دیده می‌شود.
حدود ۱۹۳ گونه كنه نرم وجود داشته كه در۴ جنس: آرگاس، اورنيتودروس، اتوبيوس و آنتریکولا طبقه‌بندی می‌شوند که ۳ جنس اول در ایران پراکنش دارد.
یکی از مهم‌ترین کنه‌های که معمولاً در مناطق شهری بیشتر یافت می‌شوند و جر آفت شهری نیز طبقه‌بندی می‌شوند کنه نرم آرگاس می‌باشد که بیشترین تماس در ارتباط با شرکت‌های سمپاشی جهت کنترل کنهها مربوط به این جنس می‌باشد.
با توجه به اینکه میزبان اصلی این کنه پرندگان می‌باشد و در شهرها اکثراً کبوترها در بالکن و جلوپنجره دیده می‌شوند در صورت آلوده بودن پرنده لارو کک به‌راحتی وارد منزل مسکونی می‌شود ازاین‌رو در شرکت‌های سمپاشی توجه به بیولوژی و مرفولوژی این کنه ضروری می‌باشد
کنه‌های آرگاس کنه‌های هستند فاقد چشم، بیضی‌شکل و کم‌وبیش مسطح که در سطح پشتی و شکمی و روی پوشش خارجی بدن فرورفتگی‌هایی وجود دارد که به‌طور قرینه از مرکز به اطراف بدن گسترش‌یافته است. این کنهها بیشتر انگل پرندگان هستند.
در ایران گونه‌های جنس آرگاس عبارت‌اند از:
Argas persicus، Argas reflexus ، Argas vespertilionis، Argas vulgaris. در ایران گونه آرگاس پرسیکوس در تمام استان های ایران و به‌طور نادر در سیستان و بلوچستان، گزارش‌شده است.
کنه‌های سخت خانواده ایکسودیده
کنه‌هاي سخت بالغ، پهن و بیضی‌شکل بوده و اندازه‌ی آن‌ها بسته به نوع گونه‌ها بين ۲۳- ۳ میلی‌متر می‌باشد. ضمايم دهاني در جلو بدن ديده می‌شود که وجه تمايز آن‌ها با کنه‌هاي نرم است. برخلاف کنه‌هاي نرم يک صفحه‌ی سپر مانند به نام اسکوتوم در عقب سر و پشت بدن دارند و فقط داراي يک مرحله نمفي می‌باشند. وجه تمايز کنه‌هاي سخت نر و ماده اين است که در کنه سخت نر اسکوتوم (سپر پشتي) برخلاف کنه ماده تمام سطح پشتي بدن را می‌پوشاند.
در حدود۷۰۲ گونه كنه سخت وجود داشته كه به ۱۴ جنس تعلق دارند كه ۷ جنس آن ازنظر پزشكي داراي اهميت می‌باشند كه عبارت‌اند از:
آمبليوما Amblyomma – ايگزودس Ixodes – بوئوفيلوس Boophilus – درماسنتور Dermacentor – ريپيسفالوس Rhipicephalus – همافيزاليس Haemaphysalis – هيالوما Hyalomma
اهمیت بهداشتی
کنهها اصولاً اكتوپارازيت هاي اجباري خون‌خوار مهره‌داران به‌ویژه حيوانات وحشي هستند و فقط حدود ۱۰ درصد از گونه‌هاي آن از انسان و حيوانات اهلي به‌ویژه گوسفند و گاو تغذيه می‌کنند. ازاین‌رو در صورت خون‌خواری از میزبان به‌ویژه انسان ممکن است منجر به، پاسخ آلرژيکي به خون‌خواری، ایجاد عفونت ثانویه به دلیل ماندن ضمایم دهانی در پوست و انتقال میکروارگانیسم‌های پاتوژن شود.
کنهها طیف وسیعی از بیماری‌ها را منتقل می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها شامل تب لکه‌ای كوههاي راكي، تيفوس کنه‌ای سيبري، تب بوتونوز، تولارمي، بيماري لايم، تب کنه‌ای كلرادو، تب راجعه، تب هموراژيك كريمه كنگو (CCHF)، بيماري جنگل كياناسور توسط كنه به انسان منتقل می‌شوند.
درصورتی‌که بعد از برگشتن از مسافرت به مناطق روستایی و یا به دلیل تردد و نزدیکی پرندگان به محل سکونت شما کنهها را در منزل خود رؤیت کردید در اولین فرصت با کارشناسان شرکت سمپاشی بهار سرسبز در تماس باشید در این مجموعه سمپاشی بعد از تشخیص کنه با استفاده از لوازم و تجهیزات مناسب بهترین راهکار کنترلی که گام آخر آن سمپاشی منزل می‌باشد به شما ارائه خواهد شد.
